Het Strümphler-orgeltje

Sinds 2011 heeft ’t Huis te Poort via een ruil een prachtige aanwinst in bruikleen weten te verwerven. Het gaat om een klein, uiterst zeldzaam historisch orgeltje.
Het orgeltje, dat er uitziet als een antieke secretaire, is in 1790 gebouwd door Johannes Strümphler (1737-1807), een uit het Duitse Lippstadt afkomstige orgelbouwer die zich rond 1760 in Amsterdam vestigde. Hij vergaarde roem met de bouw van diverse grote kerkorgels in o.a. Arnhem en Amsterdam en een aantal kleine kabinetorgels waarvan er in het land nog enkele te vinden zijn.
In vergelijking met dit instrument lijken zelfs die relatief kleine kabinetorgels op reuzen. Alle pijpen en de benodigde balgen van dit orgeltje zijn verstopt in het compacte kastje. Het onderbrengen van zo veel techniek in zo weinig ruimte was een technische prestatie van formaat. Het instrument verkeert in perfecte staat van onderhoud, dankzij een enige jaren geleden door de bekende orgelbouwer en restaurateur Van Rossum (Wijk en Aalburg) uitgevoerde restauratie. Inmiddels is het orgel uitgebreid getest door verschillende organisten uit binnen- en buitenland die zonder uitzondering laaiend enthousiast zijn over de klank en de conditie. Wel moeten ze even wennen aan het feit dat er zelf gepompt moet worden. Een vaardigheid die voor de hedendaagse organist – zelfs wanneer die regelmatig historische orgels bespeelt – zeker niet vanzelfsprekend is.
Wanneer bij barokconcerten op authentieke instrumenten de inzet van een klein orgel noodzakelijk is, wat vaak het geval is, moet vrijwel altijd gebruik worden gemaakt van kopieën van historische instrumenten.

’t Huis te Poort behoort nu tot één van de zeer weinige plekken in Nederland (én de rest van de wereld!) waar de organist gebruik kan maken van een origineel instrument. Weliswaar was de barokperiode ten tijde van de bouw van dit orgel al min of meer ten einde, maar bouwer Strümphler koos bij de bouw voor de toen al ouderwetse barokstemming (A = 415′) zodat het instrument gebruikt kan worden in combinatie met andere barokinstrumenten.

De Engelse toetsenist Steven Devine werd op slag verliefd op het instrument. In een kort filmpje demonstreert hij de mogelijkheden. Klik hier om het te bekijken.